Η παράδοση
Στα τέλη της δεκαετίας του 80, ήρθε ένας ραδιοφωνικός σταθμός στην Θεσσαλονίκη, το ιστορικό “Στούντιο 3, απ’ τους 103,5 στα FM”, να ταράξει τα ως τότε δεδομένα. Ο Απόστολος Φίλης (μαζί με τον, συγχωρεμένο πλέον, Παναγιώτη Μάντζιο και) με την καθημερινή εκπομπή “Αναζητώντας την παράδοση μέσα από το τραγούδι”, έκαναν καθημερινότητα το κλαρίνο, το βιολί, το ντέφι, το λαούτο, τους ήχους Ηπείρου κατά κύριο λόγο, της Δυτικής Μακεδονίας, των βουνών της Πίνδου. Κυριακές απ’ το πρωί, γεμάτες παράδοση, ήχοι Ελλάδας, απ’ την μια άκρη ως την άλλη, να ανοίγει η ψυχή σου, να… χορεύει!

Τιμή μας το να ψάξουμε, να βρούμε, να κουβεντιάσουμε, να καλέσουμε και να βραβεύσουμε αυτόν τον αγωνιστή, τον διατηρητή και συνεχιστή, για 30 και πλέον χρόνια, της παράδοσης. Ήπια έναν καφέ μαζί του, στις παλιές εγκαταστάσεις του σταθμού, στην Άνω Πόλη στην Θεσ/νίκη. Είπαμε πολλά χαμπέρια, παλιά και νέα, του άφησα δώρο ένα ημερολόγιο του χωριού, δώσαμε τα χέρια! Έφυγα συγκινημένος και χαρούμενος. Επόμενο “στοίχημά μας”, το… δώρο. Μια πλακέτα, τυπική, φαντάζει “φτωχή” σε τέτοιες περιπτώσεις. Βιβλίο! Ναι, αλλά ποιο; 

   ”   Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα ταξίδι στο παρελθόν.
Είναι μία εμβάθυνση στην ιστορική μας αυτογνωσία.
Είναι η ανάδειξη των γεγονότων και των πρωταγωνιστών τους.
Η ιστορία γράφεται πάντα μέσα από αγώνες και την γράφουν οι ίδιοι, οι άνθρωποι.
Τις περισσότερες φορές, οι ηγέτες τους καθορίζουν το μέλλον τους.
Η ευρύτερη περιοχή που εκτείνεται γύρω από τα σημερινά Γρεβενά, δηλαδή η Ήπειρος, η Δυτική Μακεδονία, η Βόρεια Θεσσαλία και ορισμένα τμήματα της Νότιας Αλβανίας και της περιοχής Μοναστηρίου (των Σκοπίων) αποτέλεσε για χρόνια πηγή γεγονότων και εξελίξεων. Η ιστορία που γράφτηκε εδώ, συνεχίζεται στις μέρες μας, μας χαρακτηρίζει και αφήνει επάνω μας τα αποτυπώματά της. Η άγνοια γι’ αυτήν δεν συγχωρείται. Τόσο καιρό, χρόνια, αιώνες, πολλοί είναι εκείνοι (οι άνθρωποι και οι παράγοντες) που μας άφηναν στην υστέρηση, στην ημιμάθεια και στο περιθώριο. Και εμείς συναινούσαμε! Γίναμε συμμέτοχοι στην απόκρυψη της ιστορίας, στην αποδοχή της λήθης, στην απώλεια της ιστορικής μας ταυτότητας.
Η αντίληψη ότι εδώ γύρω, στα μέρη μας, τόσα χρόνια, τόσο καιρό, “δεν έγινε και τίποτα το σπουδαίο”, κυριάρχησε. Αυτό είχε κυρίως σαν αποτέλεσμα την αγνωμοσύνη και την αποστροφή στους ηγέτες που γέννησε η πατρίδα μας και την μειονεξία των επόμενων γενεών.
Το βιβλίο που έχετε ανοίξει, μολονότι είναι ένα βιβλίο ιστορίας, είναι ένα παράθυρο. Ένα παράθυρο προς το μέλλον. Πολλοί θα το αντιληφθούν και σαν ένα καθρέφτη. Όπου μέσα του μπορούμε να δούμε καθαρότερα, να δούμε τον εαυτό μας αλλά να δούμε και πίσω μας …στο βάθος της ιστορίας! Γνωρίζοντας την ιστορία του τόπου μας και αναγνωρίζοντας την ιστορική διαδρομή ηγετών μας, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ποίοι είμαστε, που ανήκουμε, ποιο δρόμο πορευόμαστε.
Τοποθετούμε την περιοχή των Γρεβενών κάθε φορά μέσα στο συνολικό γίγνεσθαι της ευρύτερης περιοχής και της χώρας. Αναδεικνύουμε τους βασικούς συντελεστές, προβάλλουμε τις σχέσεις τους με την κοινωνία, καταγράφουμε την καταγωγή και τη διαδρομή τους. Το νήμα αυτών των γεγονότων, των εξελίξεων, των προσώπων και των διαδρομών κρατάμε στα χέρια μας σήμερα. Το νήμα της ιστορικής αναγνώρισης, καταλήγοντας σε μας, περιμένει τώρα την συνέχειά του…   “(Από την παρουσίαση της έκδοσης του βιβλίου “ΟΡΟΣΗΜΑ”, του χωριανού και φίλου Αλέξανδρου Τζιόλα, ενός “ερευνητή” της παράδοσης του τόπου μας!)

Τα δώρα
Η στιγμή της παράδοσης του βιβλίου από τα χέρια του Αλέξανδρου στον Αποστόλη, έδωσε την σημασία που εμείς θέλαμε στην εκδήλωση. Μια εκδήλωση, ένα μάζωμα, μια αντάμωση που ξεκίνησε με ένα βιντεάκι που επιμελήθηκε ο “θκος μας” ο Βαγγέλης και που έδωσε τους πρώτους τόνους του πώς θα κυλούσε το Κυριακάτικο μεσημέρι. Πάντρεμα του πριν με το τώρα, παράδοση και συνέχεια!

Τα δώρα που πάνε στο νεογέννητο αποκαλούνται “μπουγανίκια” στα μέρη μας. Όταν με ρώτησε ο Χρήστος για το αν μπορούμε να παίξουμε, του απάντησα αβίαστα “ναι”. Ρίσκο! Όταν γνώρισα τον Χρήστο Λιάκα, ανεψιό τς γυναίκας μου απ’ τις Αμυγδαλιές Γρεβενών, ήταν 5 χρόνια πίσω, σε μια αυλή. Έπαιζε ήχους ηπειρώτικους και δέκα παιδιά απλά κοιτούσαν. Ξεκινήσαμε να παίζουμε σε καφενεία του χωριού του, όποτε ανέβαινα. Στην παρέα μπήκε και ο Φώτης, ο αδερφός του, με τον νταϊρέ, το ντέφι. Γλέντια ερασιτεχνικά, στις Αμυγδαλιές, στην Ροδιά. Ακολούθησε η γνωριμία με την μουσική οικογένεια Καρβούνη. Ο Κώστας κλαρίνο, τα παιδιά λαούτο και βιολί, ο Σωτήρης και ο Αντρέας. Παίξαμε μαζί σε 3-4 γλέντια ενός νεοσύστατου συλλόγου Ηπειρωτών στην Θεσ/νίκη, παίξαμε και παραμονή πρωτοχρονιάς στο “Ρακόμελο”, στην Τούμπα.

Το κλάμα του μωρού είναι τσιριχτό, συνήθως. Δεν υπάρχει, όμως, μάνα που να μην το ακούει σαν γλυκιά μελωδία! Έτσι και μεις, ξέραμε πως παλεύουμε να παντρέψουμε ήχους και βιώματα του καθένα. Γρεβενά ορεινά και πεδινά, Ήπειρο. Θέλει υπομονή, μεράκι, δουλειά, αναζήτηση. “Αναζητώντας την παράδοση μέσα απ’ το τραγούδι”, είπαμε και αυτό έχει φάλτσο, έχει διόρθωση, έχει χαρά και λύπη, σωστά και λάθη, έχει όμως προσέγγιση όπως σε ένα νεογέννητο παιδί, με στοργή, με αγάπη, χωρίς να μπαίνει μπροστά ο σκοπός, το κέρδος. Γεννήθηκαν “Τα Μπουγανίκια”, τα δώρα στο κούτσκο! Μωρό η παράδοση, γέννημα καινούργιο που ζητάει εξέλιξη, μωρά στην μουσική προσέγγισή της και μεις. Διαλέγεις και παίρνεις, ποιος είναι τι. 
Στον γάμο της Μάγδας, τέλη Δεκεμβρίου, “αναζητήσαμε την παράδοση”, μαζί με μια πρόβα τζενεράλε – γλέντι που κάναμε στο σπίτι της. Εκεί γνωρίσαμε τον Δημήτρη. Παίχτης κλαρίνου, απ’ την Σκοτίνα Πιερίας. Πάντρεμα ήχων, εξέλιξη! Τίμησε το Αντάμωμά μας, ήρθε και έπαιξε δίπλα μας, βοήθεια σημαντική, ειδικά απ’ τη στιγμή που ο φοιτητής, ο Αντρέας, με το βιολί δεν μπόρεσε να έρθει από μακριά. Ένα ακόμα μουσικό δώρο ήρθε να προστεθεί “στα μπουγανίκια”!

…και όλοι εμείς!
Ξέρεις ποιοι είμαστε όλοι εμείς; Είμαστε… αυτοί που, δυστυχώς, πλέον λείπουν. Ο Τάκης, ο Γιαννάκης, ο Θείος Μήτσος, ο θείος Θανάσης, η θεία η Έλλη, ο μπαρμπα Τέλης. Αυτοί που “έφυγαν” για το “Τσκαρ του παραδείσου” και έσκισαν την ψυχή μας, αλλά είπαμε πως κάθε νουμπέτι θα είναι για να φτάνουν ήχοι και κει. Μικρότεροι και μεγαλύτεροι, παππούδες, γιαγιάδες, γονείς, θείοι και θειες, ξαδέρφια, φίλοι.Είμαστε… οι ξενιτεμένοι. Σε Γερμανία, σε Αμερική, σε Σουηδία, Κύπρο, Αγγλία και όπου αλλού. Στην Αθήνα, στην Καβάλα, στην Λάρισα, στον Τύρναβο, στα Γρεβενά, στα Γιάννενα, στο Αγρίνιο, στην Πελοπόννησο, στην Κοζάνη, στην Κρήτη, στο… Πανόραμα Γρεβενών. Εκεί που δύσκολα μπορείς να πεις πως “σίγουρα θα έρθω”.Είμαστε… εμείς που λέμε πως κάθε αντάμωμα μπορεί να είναι λόγος για μόνιασμα, για σφίξιμο χεριών, για βουρκωμένα μάτια, για χαμπέρια, για τραγούδι και γέλιο και κλάμα.

Όλοι εμείς, είμαστε αυτοί που ξανασυστηνόμαστε κάθε φορά που βρισκόμαστε και μετράμε ποιοι μας λείπουν και τους τραγουδάμε. Με αυτούς αρχίζουμε κάθε μας νέα συνάντηση. Μετράμε ποιοι μικροί και νύφες και γαμπροί και καινούργιοι φίλοι, σαν τα παιδιά απ’ την Παραμυθιά, απ’ τα Τρίκαλα και απ’ τα Γρεβενά προστέθηκαν. Με αυτούς μαζί συνεχίζουμε!Όλοι εμείς είμαστε φυλή… Ινδιάνικη, οι “Κουπατσάρι”, που κλαίνε για κάθε δέντρο που κόβεται, αλλά σκαλίζει την ρίζα ξανά, για να φυτέψει νέο, να το ποτίσει, να το φροντίσει, να μεγαλώσει, να στρώσουμε και να ξαπλώσουμε πάλι στην ρίζα του, να ξαποστάσουμε, να κοιμηθούμε και να ονειρευτούμε πώς θα κάνουμε τον κόσμο (μας) λιγάκι καλύτερο!

ΥΓ: Ευχαριστούμε τον κύριο Χρήστο και το “Αγγέχρημα” για την άψογη φιλοξενία. Τον Γιώργο Βλαχόπουλο, τον “Greveniotis” για την συνέχιση της συνεργασίας και την αμοιβαία εκτίμηση. Τον Αποστόλη Φίλη, απ’ το Κουτσελιό Ιωαννίνων, που συνεχίζει την προσπάθεια που ξεκίνησε κάποτε, μέσω internet πλέον και που σε κάθε του βήμα είμαστε κοντά του. 
Τον καθένα και την καθεμία που έκανε τον κόπο να έρθει και που ελπίζουμε να πέρασε όμορφα, να γέμισε με εικόνες, ήχους και… συγκίνηση Σαργκανιώτικη!

ΥΓ 2: Ευχαριστούμε και τον Σύλλογο Γρεβενιωτών Θεσσαλονίκης που, ενώ είχε προγραμματισμένη την ετήσια εκδήλωσή του για τις 2 Φεβρουαρίου 2020, την μετέθεσε για ίδια ημέρα και ώρα με την δικιά μας! Challenge accepted!! Ψυχή βαθιά… που λένε!

“Ν’ ανταμωνόμαστε, να μην χανόμαστε”!
Σάββατο, 7 Μαρτίου 2020

Ακούγοντας… https://www.youtube.com/watch?v=S4PJi63cv_8

Στρώσε μου στη ρίζα – Λ Χαλκιάς Βασ Τόλης Από κασέτα ηχογραφημένη σε στούντιοwww.youtube.com

                                                                                                                                                                            Πανοραμίξ…