Μνήμη

Όσο περνάνε τα χρόνια και απομακρύνεται η εποχή που παιδιά βρισκόμασταν 15 μέρες κάθε Πάσχα στο χωριό, τόσο αυτή γιγαντώνεται μέσα μου. Συνήθως, έτσι συμβαίνει. Εικοσιπέντε, τριάντα ή και παραπάνω χρόνια πριν, είναι πολύς καιρός. Ένα τέταρτο, ένα τρίτο του αιώνα. Εντελώς διαφορετικές συνθήκες, που αν προσπαθήσεις να περιγράψεις σε έναν νεότερο θα δυσκολευτείς, πολλά θα του φανούν περίεργα ή απόκοσμα. Σίγουρα, ακατανόητα!
Συνεχίζω να σκαλίζω μνήμες, ειδικά τέτοιες μέρες και φέρνω μπροστά μου πλήθος ανθρώπων που δεν ζουν πια. Είναι πίσω απ’ τον Ναό της Γέννησης της Θεοτόκου, στα μνήματα. Μνήμη! Σχεδόν ένα χωριό ολόκληρο. Ιερείς, παππούδες, γιαγιάδες, ησυχαστικές μορφές, με τις κλούτσες ή με τα μαύρα τσεμπέρια στα μαλλιά. Λίγες δουλειές την Μεγάλη Βδομάδα κι αυτές “σιωπηλά”. Μια συμμετοχή, θαρρείς, στο θρησκευτικό κλίμα κατάνυξης. Πολλές ακολουθίες, πολλές περισσότερες συμβουλές, μπερδεμένες με διηγήσεις. Δοξασίες, ήθη και έθιμα που περιγράφονταν ζωντανά.
Μια γυναίκα που πήρε να ζυμώσει Μεγάλη Παρασκευή και η σκάφη γιόμσε αίματα, κάτι άλλο, πολλά μικρά ή μεγάλα. Και όλα αυτά, έκαναν τους ανθρώπους, θες δεν θες, να γίνονται λιγάκι πιο προσεκτικοί. Λιγότερα λόγια και φωνές, στην άκρη τα κουτσομπολιά ή οι καυγάδες. Συμφιλιώσεις, σχώρια. Μια εποχή που υπήρχαν πάθη, λάθη, στραβά, όπως πάντα, αλλά και ταπείνωση, αυτοκριτική, αναγνώριση.
Πέντε ημέρες σιωπηλές. Τις έχει ανάγκη ο άνθρωπος. Μου λείπουν. Δεν μπορώ να βρίσκομαι στο χωριό και να συμμετάσχω στο κλίμα εκείνης της εποχής. Μπορείς να φέρεις τις παλιές εποχές ή έστω στοιχεία τους, στο τώρα. Όσο παράξενο και δύσκολο κι αν ακούγεται, συμβαίνει. Υπάρχουν λίγοι, αρκετά λιγότεροι άνθρωποι, φέτος πάνω. Ένα κομμάτι μου το “ζηλεύει”. Θα ήθελα να βρίσκομαι εκεί, ανάμεσά τους. Λειτουργίες κατανυκτικές, ήσυχες, Σταύρωση, περιφορά και προσκύνημα Επιταφίου. Κάθισμα δίπλα, συμμετοχή, ψυχική έστω, στο Μυστήριο.
Η έκτη ημέρα, το Μέγα Σάββατο, ήταν η “πρώτη Ανάσταση”, το πρωί και κατόπιν η “σφαγή των αμνών”. Μια ιεροτελεστία στην προβάτα του “θείου” Νίκου, του “Κατσαρού” και της θείας Σοφίας. Μια πρωινή “λιτανεία” άλλης μορφής, συνοδεία τσίπουρου, κουβέντας, μεζέδων. Βελ(ι)άσματα, μαχαίρια, παλάντζες για ζύγισμα, προστούρες, έντερα, σ(υ)κώτια. Πολλές και πολλοί δεν αντέχουν καν την περιγραφή του θεάματος. Εμένα, όλα αυτά, μου φέρνουν μια κουβέντα που έλεγε συχνά η γιαγιά: “Λέλε σκώτι μ’..” κι έτσι τα θυμάμαι και τα αγαπώ λίγο παραπάνω κι ας είναι χαμένα και θαμμένα στον χρόνο. Άλλαξαν οι καιροί, έπεσε η “προβάτα”, έφυγαν οι άνθρωποι… Ακόμα φεύγουν, δυστυχώς. Ο κύκλος της ζωής, όπως λένε.
Δεν υπάρχει λόγος, κάποιες στιγμές που γράφω. Το κάνω για να συνεχίζω να ελπίζω. Πως, ακόμα κι αν έμεινε ένας τζομπάνος κι όχι 6-7 κοπάδια όπως τότε… Πως, ακόμα κι αν έρχονται εποχές μολύνσεων, ιών και απαγορεύσεων, θα ανατρέχω στο “Μη φοβού. Μόνον πίστευε” και θα κλείνω τα μάτια, ακόμα και τις φορές που λείπω, ακούγοντας το “Δεύτε, λάβετε Φως”, το “Χριστός Ανέστη” που έχει τη  ευλογία αυτός ο τόπος να ψέλνονται ακόμα και το “Άιντε παπά, απόλνα”, όπως έλεγε ο “θείος” Αντρέας!

Μεγάλο Σάββατο, 1 Μαΐου 2021

“Πανοραμίξ”